بنا به استفتاء بعمل آمده از قریب به اتفاق مراجع عظام تقلید، خیرین خداجو می‌توانند زکات فطره خود را به زندانیان غیرعمد تحت حمایت ستاد مردمی دیه هم اختصاص دهند.
به گزارش روابط
عمومی ستاد دیه کشور، پرداخت زکات فطریه از جمله اقدامات واجب پایان یک ماه بندگی
در ماه رمضان است که مؤمنان پس از خروج از ایام روزه‌داری با قید «فوریت در
پرداخت» مکلف به پرداخت آن هستند، تا بدینوسیله نیازمندان جامعه را در شادی عید با
خود شریک کنند.
در ادای این فرض
و در تفسیر مستضعفان امت اسلامی که صرف فطریه به آن‌ها معطوف شده است، افراد بی‌بضاعت
و آبرومندی مانند زندانیان جرایم غیرعمد و در رأس آن‌ها بدهکاران مالی قرار دارند
که نه بابت ارتکاب اعمال تبهکارانه بلکه به صرف ناتوانی در تسویه قروض و دیون شخصی
با حکم مرجع قضایی روانه بند شده‌اند. افراد اغلب عائله‌مندی که نه بابت جنبه عمومی
جرایم کیفری بلکه در نوسانات بازار اقتصادی به صرف تنگدستی رهسپار زندان شده‌اند و
نبود پشتوانه مالی و بعضا اعمال مبلغ تاخیر در تادیه حضورشان را در حبس از شمارش روزها
و ماه‌ها به سال کشیده است.
در مورد تخصیص
فطریه به این قبیل زندانیان غیربزهکار، امام خامنه‌ای
رهبر معظم انقلاب در پاسخ به استفتائی که در زمان ریاست سید مرتضی بختیاری در کسوت
رئیس سازمان زندان‌ها صورت پذیرفته است، می‌فرمایند: «این کمک را در صورت موردی می‌توان
به عنوان هدیه به مستند یا خانواده محبوس گرفتار بند بدهند. در اعطای زکات به او یا
نماینده‌اش هم لازم نیست گفته شود که این مبلغ زکات فطره است».
موضوع مصرف زکات
فطره برای آزادی زندانیان نیازمند طی سال‌های اخیر بسیار مورد سوال بوده و اغلب
علما در این زمینه به ایراد نظر پرداخته‌اند که بیشتر نظرات بر جواز این اقدام
خداپسندانه دایر است.
آیت‌الله
مکارم شیرازی در پاسخ به استفتاء یکی از
مؤمنان مبنی بر پرداخت زکات فطره برای زندانیان نیازمند نیز چنین پاسخ داده‌اند:
«سؤال: مصرف زکات فطره برای آزادى افراد فقیرى که بر اثر اشتباهاتى نظیر بدهکاری و
ورشکستگی در زندان بسر مى‌برند، چه حکمى دارد؟ پاسخ: مانعی ندارد».
آیت‌الله
سیستانی هم در این مورد در پاسخ به سؤال
رئیس اسبق سازمان زندان‌ها مکتوب فرمودند؛ «اگر فرد زندانی شرایط نیازمندی را دارد
پرداخت زکات برای آزادی او مانعی ندارد».
آیت‌الله
نوری همدانی هم به صراحت چنین مسئله
اختصاص فطریه به زندانیان غیرعمد را صحه گذاشته‌اند: «در صورتی که دین از راه غیر
معصیت بر ذمه آن‌ها باشد، صرف زکات در راه آزادی این افراد جایز است».
آیت‌الله
بهجت رحمت‌الله‌علیه هم در قبال این
سؤال مکتوب، پاسخ همراه و موجزی مرقوم داشته‌اند که: «مانعی ندارد».
از دیگر علمای
سفر کرده به دیار باقی مرحوم آیت‌الله فاضل‌لنکرانی
هم پرداخت زکات فطره برای آزادی زندانیان نیازمند را با همین ادبیات تایید نموده و
در پاسخ به استفتاء مسولین زندانبانی کشور تحریر فرموده‌اند: «بلامانع است».
آیت‌الله
وحیدخراسانی در درباره پرداخت فطریه برای
آزادی زندانیان عنوان داشته‌اند: «در صورتی زندانی را بشناسید و او فقیر و مستضعف
باشد و بابت امر گناه و خلاف شرع به زندان نیفتاده، پرداخت زکات فطره بابت آزادی
زندانی بلامانع است».
مرحوم
آیت‌الله جواد تبریزی نیز تخصیص زکات
به این امر را با قیودی چون «احوط آن است که فرد محبوس متجاهر به فسق یا تارک‌الصلوة
نباشد» همراه ساخته‌اند اما در مجموع قریب به اتفاق فقها صرف فطریه به زندانیان را
در صورت احراز فقر و نیاز آن‌ها به صراحت تأیید نموده‌اند.
به همت حجت‌الاسلام
علی مظفری، معاون قضایی قوه قضاییه که پیش از این در کسوت رئیس کل دادگستری استان
قم همیار ستاد مردمی دیه بودند به تازگی از سوی برخی مراجع دیگر که نام آن‌ها در
فهرست تجویز کنند‌گان موضوع اختصاص فطریه به امر حسنه آزادی زندانیان غیرعمد نبود
استفتائات مستقلی کسب شده است که در این خصوص آیت‌الله
العظمی علوی گرگانی دایر بر همین سنت مرقوم فرموده‌اند: «استفاده از
صدقات، زکات و ثلث مال وصیت شده در جهت آزادی زندانیان معسر دیات غیرعمد یا بدهی
مالی که عاجز از تادیه آن می‌باشند، مانعی ندارد».
آیت‌الله
جعفر سجانی نیز در پاسخ به این سوال رئیس کل
وقت دادگستری و ریاست هیات امناء ستاد مردمی دیه استان قم اظهار داشته‌اند: «صرف
سهم سادات در مورد استخلاص زندانیان سید بلامانع است و در مورد غیرسید صرف زکات و
صدقه و ثلث مشروط بر این است که مصرف معین نداشته باشد، درباره هر زندانی که متعهد
به وظایف شرعی است کاملا صحیح است».
مرجع
عالیقدر آیت‌الله صافی گلپایگانی هم این
طور موید تخصیص وجوهات شرعی به زندانیان جرایم غیرعمد تحت حمایت ستاد مردمی دیه
شده‌اند: «مومنین مجازند از خیرات و مبرات و زکوات و وجوه بریّه دیگر جهت مصارف
یاد شده بپردازند و در صورت عدم کفاف از ثلث سهم مبارک امام علیه‌السلام استفاده
نمایند».
آیت‌الله
جوادی آملی فقیه، فیلسوف و مفسر بزرگ قرآن نیز
در متنی این چنین موید تخصیص مبالغ به نفع زندانیان غیرعمد شده‌اند: «پرداخت وجوه
شرعیه با رعایت احتیاط و به افراد متدین بلامانع است».
سوال از آیت‌الله سید موسی شُبیری زنجانی از شش مرجع تقلید
فعلی مورد تأیید جامعه مدرسین قم هم پاسخی این چنین به همراه داشته است: «اگر از
زکوات، رد مظالم، خیرات عام مبلع مورد نیاز برای آزادی زندانیان جرایم غیرعمد
تامین نگردد، پرداخت ثلث سهم مبارک امام علیه‌السلام در خصوص مورد یاد شده جایز
است».
در سایه‌سار
نبوت علمای اهل‌سنت مانند شیخ حسام‌الدین مجتهدی
و ماموستا سید صلاح‌الدین حسامی هم پرداخت
زکات را برای آزادی زندانیان تحت حمایت ستاد مردمی رسیدگی به امور دیه و کمک به
زندانیان نیازمند جایز دانسته‌اند.
از همین روی در
آستانه عید سعید فطر، ستاد مردمی دیه با دعوت از عموم هموطنان تقاضا دارد با
پرداخت زکات فطره و دیگر وجوهات شرعی خود در این عرصه نورانی، ضمن استخلاص محکومان
جرایم غیرعمد از بند، شادی‌بخش کانون خانواده نزدیک به 16 هزار زندانی جرایم غیرعمد
موجود در سطح ندامتگاه‌های کشور باشند. اتفاقی که افزون بر حمایت از این اقشار ضعیف
در نگاه جامع‌تر به راستی تضمین‌کننده سلامت اجتماعی از لوث تعهدیدات اخلاقی و
آلام روحی خواهد بود.
با عنایت به عدم
وجود پایگاه معینی در جهت جمع‌آوری این وجوه نقدی، نیکوکاران می‌توانند به‌منظور
آزادی زندانیان تحت پوشش ستاد مردمی رسیدگی به امور دیه و کمک به زندانیان نیازمند،
فطریه خود را از طریق شماره حساب‌های 74/74 جام بانک ملت (شعبه مرکزی)، 7777 بانک
تجارت (شعبه مرکزی) و یا شماره کارت بانک‌ملی 6037991199517503 (بنام ستاد دیه
کشور) واریز نمایند.